Arapça Kelime ile Yardımcı Eylemle Oluşan Kelimelerin Yazımı

 Türkçede Bitişik Yazılan Fiillerin Kuralları Nelerdir?

Özgün biçimleri tek heceli bazı Arapça kökenli kelimeler etmek, edilmek, eylemek, olmak, olunmak yardımcı fiilleriyle birleşirken ses düşmesine, ses değişmesine veya ses türemesine uğradıklarında bitişik yazılır: emretmek, meno­lunmak, cemetmek, kaybolmak; darbetmek, dercetmek, hamdetmek; affetmek, hissetmek, reddetmek vb. Bu durum, Türk Dil Kurumu (TDK) yazım kuralları çerçevesinde düzenlenmiştir.

 Nedir Bu Ses Olayları?

1. Ses Düşmesi: Bir harfin düşmesi
   Örn: cem + etmek → cemetmek

2. Ses Türemesi: Fazladan bir harfin gelmesi
   Örn: his + etmek → hissetmek

3. Ses Değişmesi: Ünsüz Türemesi değişimi
   Örn: reddetmek → red kelimesi d harfiyle birleşerek türemiştir

Arapça “men (منع) , cem’ (جمع) ve def’ (دفع)” sözlerinin sonundaki ayın harfi ( ع) Türkçede kesme (‘) işaretiyle gösteriliyordu. Bu kelimelerden bu işaret düşünce, bu ses olayı ünsüz düşmesi olarak değerlendirildi ve “menetmek, cemetmek, defetmek” şeklinde bitişik yazılmaktadır.

Bitişik Yazılan Arapça Kökenli Örnekler

Aşağıdaki kelimeler, Arapça kökenli olup tek hecelidir ve yardımcı fiillerle birleşirken ses olayına uğradıkları için bitişik yazılır:

TDK’ya Göre Bitişik Yazılan Diğer Örnekler

• emretmek

• affetmek

• zannetmek

• farzetmek

• şükretmek

• kaybolmak

Bu kelimelerde de ses olayları görülür. Dolayısıyla ayrı yazmak yazım yanlışı olur. Bu kural sık sık ÖSYM tarafından sorularda karşımıza çıkmaktadır. Son olarak 2025 TYT sınavı Türkçe testinde örneğini görmekteyiz.

Eğer bir Arapça kökenli kelime tek heceli ise ve “etmek, olmak, eylemek” gibi yardımcı fiillerle birleştiğinde ses olayı geçiriyorsa bu birleşik fiil bitişik yazılmalıdır. Bu kural, hem dilin yapısına uygunluk hem de doğru yazım için oldukça önemlidir.