Edebî Eser Değerlendirme Yazılımı

Edebiyat bilimi yazılımları hakkında inceleme yaparken yurt dışında yapılmış bir program dikkatimi çekti ve programın mantığını anlamaya çalıştım. Aslında çok da girift olmayan JavaScript yazılımı sayesinde netice verebilecek bir uygulama olduğunu hissettim. Uygulama sadece gotik ve fantastik kurgulu edebî eserler için yazılmışken taksonomi içeriğini değiştirerek diğer edebî eserlerde de uygulanması son derece olanaklıdır.
Programın çalışma prensibinden fazla detaya girmeden (meslek sırrına dokunmadan) anlatan programcı ilham vermesi açısından önemli olduğu kanaatindeyim. Bu sebeple yazının ve fotoğrafların çevirisini burada paylaşmak isterim. Yazı metinin aslına BURADAN ulaşabilirsiniz.

Edebiyat Bilgisayarı Analizi: Bir Örnek

Örüntülerini Tespit Etmek İçin Edebiyat Bilgisayarı Analizinin Kullanımı

Bir aletin geliştirilmesinden önce (kullanılmasına izin vermeden) önce, öncelikle ihtiyacının tanımlanması gelir; başka bir deyişle kapsamı. Gotik ve bilim kurgu etrafında dönen araştırma ilgi alanlarına sahip bir akademisyen olarak bazı temel programlama deneyimiyle çılgınca bir fikrim vardı. Sanırım en büyük fikirler deliliğin ve can sıkıntısının bir sonucu olarak geliyorlar ve benim fikrim de aynısıydı. Gotik ve bilim kurgudaki belli kalıpları tespit edebilecek basit bir program yapsaydım? Başka bir deyişle, araştırdığım metinlerin bir taksonomisini oluşturmama yardımcı olabilecek bir edebiyat bilgisayar analiz programı yaparsam nasıl olur?

Bir bilgisayar programı edebi tahlilde yardımcı olabilir mi? (Evet!)

Eğitimim sayesinde, neye bakmam gerektiğine dair sağlam bir teorik fikrim vardı. Zorluk, bilgisayara verdiğim romanı taramasını ve rapor vermesini söylemenin bir yolunu bulmaktı. Dürüst olmak gerekirse, her şey neredeyse şaka gibi başladı. “Hey, size bir metnin Gotik olup olmadığını söyleyen bir bilgisayar programı yapalım!” Asla hayal edemezdim gerçekten olacağını… Program o kadar karmaşık, derin ve geniş kapsamlı bir hale geldi ki, bana hiç düşünmediğim şeyleri göstermeye başladı.

Diğer bir problem de bilgisayar analiz programının gerçekten analiz etmemesiydi. Sadece size verileri verir. Sonuçları yorumlaması hâlâ bir insanı (aslında, edebiyat eğitimi almış bir kişiyi) ilgilendirir. Ve böylece, en azından şimdilik, programı kişisel kullanım için saklamayı ve dağıtmamayı düşündüm. Bu edebiyat bilgisayar analizini hala küçük bir programı düzenleme hizmetlerimin bir parçası olarak kullanıyorum ve bu bir metnin hızlıca çözülmesi için paha biçilmez bir araç. Bu makalede, bana yardımcı olacak şeylerden birkaçını göstereceğim.

Metin Çözümlemek İçin Bilgisayar Kullanmanın Temelleri

Bütün bunlar neredeyse şaka gibi… Başladığından beri, gerçekten Gotik çalışmaların Kutsal Kâsesi ile başlamayı düşündüm: bir metnin Gotik olup olmadığını nasıl anlarsınız? Kitabı belirli anahtar kelimeler için taramayı (bu arada JavaScript ile yazılmış) düşünerek başladım. Açıkçası, bir metin “vampir”, “hayalet”, “kurt adam” gibi kelimeler içeriyorsa, bu iyi bir başlangıç ama sadece bir başlangıç. Bu aynı zamanda, kelimeleri bir metinde mevcut olduğu meselesi  –nasıl, hangi kombinasyonlarda ve hangi  bağlamda– kullanıldığını da bilgisayara öğretmek gerek. Size bilgisayar analiz programından dikkat etmenizi istediğim şeyin detaylarını vereceğim (hey, bazı profesyonel sırları da saklamalıyım, değil mi?) ve sadece çalıştığını söyleyeyim. Aslında işe yaradı!

Program, denediğim tüm klasik Gotik eserlerde çok yüksek puanlar aldı ve kontrol metinlerinde çok düşük puanlar aldı. Şaşırtıcı bir şekilde, aynı zamanda Gotik romanların bir parodisi olarak yazılan Jane Austen’inNorthanger Manastırı tarafından da kandırılmadı . Birkaç rakam vermek gerekirse, program  Dracula’ya  % 81,  Frankenstein % 83 ve  Northanger Manastırı  % 25 verdi. Bu etkileyici.

Tematik Bir Analiz

Bu noktada gerçekten yapabileceğimin farkına varmaya başladım: Bir edebiyat bilgisayar analizi kodu oluşturabilirim. Ve böylece, bir metni analiz etmek için faydalı olabilecek başka bazı şeyleri uygulamaya başladım. Birincisi, söz konusu metnin puanının kökenini gösteren bir kategori çizelgesiydi. Her Gotik eser için puanların çoğunu neyin verdiğini görmek isterdim. Korku, yüce, ortamlar ya da ne unsuruydu mu?

Belirli bir romanın “Gotik makyaj”ının hızlı bir şekilde çözülmesi için inanılmaz derecede faydalıdır.

Bir sonraki adım, her bir öğenin ilerleyişini anlatı yoluyla görmekti. Bunun uygulanması daha zor oldu, ancak bir irade gösterdikten sonra mümkündü. şimdi Drakula’nın (bizim örneğimizde) anlatının başında ve sonunda daha fazla korku ögelerini kullanıp kullanmadığını ve ortada (aslında) zamansal unsurları kullanıp kullanmadığını söyleyebilirim.

Aşağıdaki grafiğe bakınız:

Tek başına yeterli olmasa da insanın yorumlayabilmesine yarayan güçlü bir araç.

Bilgisayar Analizi Roman’a Nasıl Yardım Edebilir?

Tabii ki bu meselenin özü. Grafikler ve sayılar iyi ve hoş, ancak verileri geliştirmek için verileri kullanmanın kolay bir yolu olmalı. Bir literatür bilgisayar analizi, hedef değil bir araçtır. Bilgi, tecrübe ve uzmanlığın (gerçekten sizindir) resme girdiği yer burasıdır. Bir korku romanının azalan bir “Korku” eğrisine sahip olduğunu görürsem, bu bir sorun. İdeal olarak, Dracula için yukarıdaki gibi bir şey görmek istersiniz: güçlü, şüpheli bir serim, ardından daha yumuşak bir düğüm ve ardından yükselen bir sonuç.

Tabii ki, bunlar programın sadece iki kısmı. Diğer şeylerin yanı sıra, belirli bir metnin klişeleşmiş olduğunu ölçmek için bir yol geliştirdim. Bir tür yazar olarak (yani, bir Gotik, korku veya bilim kurgu yazarı), belli bir dereceye kadar klişeleştirmeyi istersiniz, ancak belirli şartlara bağlı olarak. Geliştirdiğim program bu unsurları değerlendirmeme yardımcı oluyor.